Tananing gipotermiyasi- bu odamning umumiy holati, sovuq uning butun tana yuzasiga ta’sir qiladi va tana harorati 35 dan pastga tushadi. Gipotermiya va muzlash o‘xshash tushunchalardir, ammo ba’zi farqlar bilan. Bundan kelib chiqadiki, sovuq muhitda bo‘lganligi sababli gipotermiyadan tashqari, sun’iy ravishda kelib chiqadigan umumiy va mahalliy xarakterdagi tibbiy gipotermiya ham mavjud. Gipotermiya belgilari 3 daraja gipotermiya bilan tavsiflanadi.

1 daraja gipotermiya (yengil daraja) - tananing tana harorati 32-34 gacha tushadi, bu tana haroratida teri oqarib, g‘ozlar ("g‘ozlar") bilan qoplana boshlaydi, titroq paydo bo‘ladi, bu bilan tana issiqlik yo‘qotilishini saqlashga harakat qiladi. Bundan tashqari, odam nutq apparati tushkunligini boshdan kechira boshlaydi – gapirish qiyinlashadi. Qon bosimi odatda normal diapazonda qoladi yoki biroz ko‘tariladi. Ushbu bosqichda tananing 1-2 daraja muzlash jarayoni mumkin.

2 darajali gipotermiya (o‘rta daraja) – tananing tana harorati 32-29 gacha tushadi, teri ko‘k rangga aylana boshlaydi, yurak urishi daqiqada 50 martagacha sekinlashadi, nafas olish tizimining faoliyati susayadi-nafas olish kamdan-kam va sayoz bo‘ladi. Qon aylanishining pasayishi tufayli barcha tizimlar va organlar kerakli miqdordagi kislorodni olmaydilar, odamda uyquchanlik kuchayadi. Ushbu bosqichda odamning uxlab qolishiga yo‘l qo‘ymaslik juda muhim, chunki uxlash vaqtida tananing energiya ishlab chiqarishi sezilarli darajada kamayadi, bu esa tana haroratining yanada tezroq pasayishiga olib kelishi va hatto o‘limga olib kelishi mumkin. Odatda, tananing gipotermiyasining 2-darajasi tananing 1-4 daraja muzlashi bilan tavsiflanadi.

3 darajali gipotermiya (og‘ir daraja) - tananing tana harorati 29 va undan pastroqqa tushadi. Yurak tezligi daqiqada 36 martagacha kamayadi, kislorod ochligi namoyon bo‘ladi, qon bosimi pasayadi, odam tez-tez hushini yo‘qotadi yoki chuqur komaga tushadi. Teri mavimsi (ko‘kimtir) rangga aylanadi, yuz va oyoq-qo‘llar shishadi. Ko‘pincha tanada konvulsiyalar paydo bo‘ladi, qusish paydo bo‘ladi. Shoshilinch yordam bo‘lmasa, jabrlanuvchi tezda o‘lishi mumkin. Ko‘pgina hollarda, tananing gipotermiyasining 3-darajasi 4-darajali jabrlanuvchining muzlashi bilan tavsiflanadi.

Tananing gipotermiyasi sabablari

Tananing gipotermiyasining sabablari quyidagilar bo‘lishi mumkin: Ko‘pincha bu muz tushganda odam sovuq suvga tushganda sodir bo‘ladi. Gipotermiyaning yana bir keng tarqalgan sababi-odamda minus yoki minimal ortiqcha atrof-muhit haroratida kerakli miqdordagi kiyimning yetishmasligi. Shuni ham ta’kidlash joizki, yuqori namlik va kuchli shamol organizm tomonidan issiqlik yo‘qotish tezligini oshiradi.

Sovuq mavsumda odamga yetarli miqdordagi kiyim ham tananing gipotermiyasiga yordam beradi. Bu yerda shuni ham ta’kidlash kerakki, tabiiy matolar issiqlikni yaxshiroq ushlab turadi – tabiiy jun, mo‘yna va paxta, lekin sintetik analoglar nafaqat tanani sovuqdan himoya qilish bilan yomonroq kurashadi, balki muzlash xavfini ham oshirishi mumkin. Gap shundaki, sintetik matolar yaxshi "nafas olmaydi", shuning uchun organizm tomonidan hosil bo‘lgan namlik bug‘lanadigan joy yo‘q va u organizm tomonidan issiqlikning tez yo‘qolishiga hissa qo‘sha boshlaydi. Bundan tashqari, qattiq poyabzal yoki ingichka poyabzal tagligi (1 sm dan kam) ham oyoqlarning gipotermiyasining keng tarqalgan sababidir. Esingizda bo‘lsin, poyabzal yoki kiyim biroz kattaroq bo‘lsa, ularning ostida iliq havo qatlami bor, bu tana va sovuq o‘rtasida qo‘shimcha "devor" dir. Va unutmangki, qattiq poyabzal oyoqlarning shishishini rivojlanishiga yordam beradi va barcha oqibatlarga olib keladi.

 Gipotermiya uchun birinchi yordam

Gipotermiya bilan yordam to‘g‘ri ko‘rsatilishi kerak, aks holda jabrlanuvchining ahvoli faqat og‘irlashishi mumkin. Biror kishini isitayotganda siz bitta qoidani eslab qolishingiz kerak-asta-sekin isinishingiz kerak! Sovuqdan keyin darhol issiq dushga tushib qololmaysiz yoki qo‘llaringizni muzlikdan issiq suv oqimi ostiga qo‘yishingiz mumkin emas. Sovuqdan issiqgacha haroratning keskin pasayishi kapillyarlarning shikastlanishiga olib keladi, bu ichki qon ketish va boshqa xavfli asoratlarni keltirib chiqarishi mumkin.

 Gipotermiya asorati

Yengil gipotermiya. Sovuqlar, rinit, yengil bezovtalik, "sovuq allergiya"ning shakllanishi asosan mahalliy teri toshmasi bilan;

O‘rtacha gipotermiya. O‘tkir respirator kasalliklar, shu jumladan gripp, tomoq og‘rig‘i. Laringit va faringitdan nafas olish tizimi bilan bog‘liq muammolar. Birinchi, ba’zan ikkinchi darajali mahalliy muzlash. Ba’zi surunkali kasalliklarning kuchayishi – qandli diabet, artrit, bronxial astma va boshqalar.;

Qattiq gipotermiya. Mahalliy sovuq 2-3 daraja, vaqti-vaqti bilan 4 daraja. Yurak-qon tomir tizimining patologiyalari, jiddiy bronxopulmoner kasalliklar (pnevmoniya, sinusit, traxeit, obstruktiv bronxit va boshqalar.). Quviq, buyraklarning yallig‘lanish jarayonlari, miyaning kichik va segmental kasalliklari. Barcha surunkali kasalliklarning kuchayishi;

Gipotermiyani oldini olish choralari

Chanqog‘ingizni qor, muz yoki sovuq suv bilan qondirmang;

 - Sovuqda chekmang-tamaki qon aylanishini buzadi;

- Ko‘p miqdorda spirtli ichimliklar ichmang-mast bo‘lganda, odam muzlashning dastlabki belgilarini ko‘ra olmaydi;

 - Sovuqda shlyapa, sharf va qo‘lqopsiz ko‘chaga chiqmang, tananing ochiq joylarini maxsus krem bilan yog‘lash ortiqcha bo‘lmaydi;

- Keng kiyim kiying-qattiq kiyimlar qon aylanishini yomonlashtiradi, siz shunday kiyinishingiz kerakki, kiyim qatlamlari orasida doimo issiqlikni mukammal ushlab turadigan havo qatlami bo‘ladi. Ustki kiyim suv o‘tkazmaydigan bo‘lishi kerak;

- Agar tanangizning bir qismi allaqachon muzlab qolgan bo‘lsa, har qanday holatda ham uning yana muzlashiga yo‘l qo‘ymang;

- Oyoq-qo‘llaringiz muzlatilganligini his qilish, darhol har qanday iliq xonaga kiring (do‘kon, dorixona va boshqalar.);

- Har doim shamoldan yashiring – uning bevosita ta’siri muzlashni tezlashtiradi;

- Qattiq poyabzal, shuningdek, iflos paypoq kiyishdan saqlaning, ayniqsa oyoqlaringiz doimo terlab tursa;

- Sovuqqa chiqishdan oldin, yaxshi ovqatlaning-ovqat tanani energiya bilan boyitadi;

- Sovuqda metall taqinchoqlarni (zanjirlar, uzuklar, sirg‘alar) taqmang;

- Sovuqda nam sochlar bilan chiqmang;

- Agar sizni uzoq yurish kutayotgan bo‘lsa, unda qo‘lqop va paypoqning o‘rnini bosuvchi juftlikni, shuningdek, issiq choy termosini olib keling;

- Do‘stingizning yordamidan foydalaning-uning terisida qayd etilgan o‘zgarishlarni kuzatib boring, shunda do‘stingiz yuzingizni kuzatib boradi;

- Hech qanday holatda ko‘chada muzlatilgan oyoq-qo‘llaringizdan poyabzalingizni yechmang – agar oyoqlaringiz shishib ketsa, ularga poyabzal tortib bo‘lmaydi;

- Sovuqda yurganingizdan so‘ng, tanangizning biron bir qismi sovuq yemaganligiga (muzlamaganligiga) ishonch hosil qiling.